این روزها حمل و نقل به عنوان زیربنای توسعه پایدار کشور همانند دیگر بخش های کشور حال و روز خوشی ندارد و نمود عینی ناخوشی آن را می توان در فرسودگی و ناکافی بودن ناوگان باری و مسافری آن به ویژه در زیربخش های هوانوردی، راه آهن و جاده ای دید.
میانگین عمر ناوگان بار جاده ای حدود ۲۰ سال، ناوگان مسافری اتوبوسی حدود ۱۴.۵ سال، مینی بوس کمی بیش از ۲۸ سال، واگن های باری و مسافری بالای ۲۰ سال، ناوگان هوایی نیز بالای ۲۵ سال است. وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولی اصلی حمل و نقل برون شهری کشور حداقل تاکنون می بایست نسبت به تبدیل کشور به محور ترانزیتی منطقه، اولویت بندی طرح های موجود، تعادل بخشی و یکپارچه کردن کلیه شیوه های حمل و نقل کشور طریق سامانه های هوشمند، ایجاد حکمرانی حمل و نقل از طریق تدوین نهایی طرح جامع حمل و نقل ملی، اصلاح نظام قیمت گذاری با رویکرد رقابتی کردن، ایجاد هماهنگی و مدیریت واحد در زمان وقوع سوانح، راه اندازی صندوق توسعه حمل و نقل برای تامین شیوه های نوین تامین مالی پروژه ها، نوسازی ناوگان حمل و نقل و…… انجام می داد که متاسفانه اقدامات مناسبی طی سال های گذشته در این خصوص صورت نگرفته است.
ساختار ستادی بیمار :
جذب و به کارگیری نیروی حرفه ای برای سیاستگذاری و نظارت بر پیشبرد ابرپروژه های زیرساختی، کم توجهی به حقوق و دستمزد کارکنان ستادی و استانی، عدم تشکیل اتاق های فکر و استفاده از توان و ظرفیت نخبگان کشوری، عدم تجمیع سامانه ها و نرم افزارهای خدمات در حوزه حمل و نقل از جمله اموری است که طی چند سال گذشته از آن غفلت شده است. طی سه سال گذشته وعده های بسیاری برای افزایش رفاه و حقوق و دستمزد کارشناسان ستاد داده شده که هیچ کدام عملی نشده است. که این امر نارضایتی شدیدی را در میان کارکنان ایجاد کرده است.
بازنگری در ساختار و شرح وظایف سازمانی ستاد و دستگاه های تابعه با رویکرد یکپارچه سازی، شفاف سازی ، چابک سازی، متناسب سازی ، رفع موانع بروکراتیک و کاهش هزینه های غیر ضرور،انعطاف پذیری و عدم تمرکز اداری و سازمانی با رویکرد افزایش اثربخشی، سرعت و کیفیت خدمات، توسعه و متنوع سازی خدمات رفاهی متناسب با سطوح مختلف سازمان، بازآفرینی نظام شایسته گزینی، جبران خدمت و غنابخشی شغلی، ارتقای نظام جذب نیروی انسانی از حالت سنتی به مدل شایسته محور، توجه به اثربخشی و کارآیی در فرآیندها و روش های اداری به منظور تسریع و تسهیل در ارائه خدمات، راه اندازی مدیریت دانش از جمله اقداماتی است که می توان از وزیر آینده راه و شهرسازی انتظار داشت.
گنجاندن دو پادشاه در یک اقلیم
بر اساس ساختار فعلی، معاونت برنامه ریزی و مدیریت منابع و معاونت حمل و نقل، برنامه ریزی و سیاستگذاری امور حمل و نقل برون شهری کشور را برعهده دارند. تداخل وظایف این دو معاونت، شاهد موازی کاری بسیاری از امور در سطح ستاد هستیم .معاونت حمل و نقل با هدف رگولاتوری بخش حمل و نقل تشکیل شده، با این حال عملکرد این معاونت در حال حاضر طوری است که به زینت المجالس برنامه های حمل و نقل معروف شده است. تداخل وظایف و فعالیت های معاونت حمل و نقل، مرکز امور بین الملل ، معاونت اقتصاد، و مرکز توسعه سیاست های راهبردی در ستاد وزارت راه و شهرسازی بیداد می کند.
عملکرد معاونت حمل و نقل که با هدف تنظیم گری و رگولاتوری امور حمل و نقل ایجاد شده بود نشان می دهد که این معاونت نتوانست در ارتقایحمل و نقل ترکیبی، چگونگی استفاده از ظرفیت های ایران به عنوان غنی ترین کشور غرب آسیا از حیث ظرفیت های لجستیک و ژئوپلیتیک، ایجاد مدیریت واحد و یکپارچگی ترانزیت کالا و مسافر از کشور و هماهنگی بین دستگاه های مداخله گر ، تجاری سازی کریدورهای اصلی بین المللی و باز آفرینی های نقش لجستیک منطقه ای کشور، بهبود بازرگانی و بازاریابی ترانزیت و گسترش مناسبات و مبادلات حمل و نقلی با سایر کشورها و توسعه همکاری های صیانتی در معاهدات و عهدنامه های بین المللی، توجه به امور راهبردی نظیر ترانزیت، بنادر خشک و مدیریت لجستیک، تبادل تفاهم نامه ها و موافقت نامه های بین المللی به منظور افزایش سهم کشور از ترانزیت منطقه، تدوین برنامه هایی برای تسریع در امر ترانزیت، ایجاد مدیریت واحد در حمل و نقل حومه ای مسافر،هماهنگی های بخشی و بین بخشی برای ارتقای ایمنی، تغییر ساختار سنتی حمل و نقل و حرکت به سمت سازمان دهی و توسعه یکپارچه، هوشمند و نظام مند شبکه لجستیک در کشور و همچنین اولویت بندی پروژه های مبتنی بر ترانزیت و کریدورهای عبوری و… نقش مثمر ثمری داشته باشد.
کارشناس حمل و نقل سید عبدالکریم محقق